اثرات متقابل بیکربنات و شکل های مختلف آهن، منگنز و روی بر گیاه فلفل در محیط هیدروپنیک

چکیده به منظور تعیین بهترین منابع آهن، منگنز و روی برای گیاه فلفل سبز در شرایط قلیایی و غیرقلیایی، پژوهشی در قالب سه آزمایش جداگانه در شرایط گلخانه انجام شد. هر کدام از آزمایش ها بصورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی اجرا شد. آزمایش 1، شامل دو فاکتور نوع کود آهن در 4 سطح feso4)،fe-edta ، fe-dtpa و fe-eddha) و بیکربنات سدیم در 3 سطح (0، 10 و 15 میلی مولار) با 3 تکرار، آزمایش 2، شامل دو فاکتور نوع کود منگنز در دو سطح mnso4) و (mn-edta و بیکربنات سدیم در 3 سطح (0، 10 و 15 میلی مولار) با 3 تکرار و آزمایش 3، شامل دو فاکتور نوع کود روی در دو سطح znso4) و (zn-edta و بیکربنات سدیم در 3 سطح (0، 10 و 15 میلی مولار) با 3 تکرار بودند. گیاهان پس از 45 روز رشد در محیط هیدروپونیک به مدت 2 ماه تحت تیمار بیکربنات سدیم قرار گرفتند. طبق نتایج حاصله بیشترین کاهش پارامترهای رشد رویشی (ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، قطر ساقه، وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه) و اکوفیزیولوژیکی (fv/fm، spad و rwc) در آزمایش 1، 2 و 3 مربوط به تیمارهای سولفات آهن، سولفات منگنز و سولفات روی بود. در آزمایش 1، تنش قلیائیت باعث افزایش غلظت پرولین بویژه در تیمار سولفات آهن شد. در رابطه با غلظت رنگیزه های گیاهی، با افزایش غلظت بیکربنات سدیم در آزمایش 1، کمترین میزان کلروفیل a، b و کارتنوئیدها مربوط به تیمار سولفات آهن و بیشترین مقدار آن ها مربوط به تیمار fe-eddha بود. در آزمایش های 2 و 3 نیز افزایش غلظت بیکربنات سدیم باعث کاهش محتوای کلروفیل کل شد. در آزمایش2 میزان کلروفیل کل و کلروفیل a در تیمار کلات منگنز بیشتر از سولفات منگنز و در آزمایش 3 در تیمار کلات روی بیشتر از سولفات روی بود. تنش قلیائیت در هیچکدام از 3 آزمایش تاثیر معنی داری بر میزان قندهای محلول نداشت. تنش بیکربنات باعث کاهش میزان فسفر، آهن، منگنز، روی، مس و پتاسیم، و افزایش میزان سدیم در هر 3 آزمایش شد. در آزمایش 1، با افزایش غلظت بیکربنات سدیم بر خلاف کاهش رشد و کلروز شدیدی که گیاهان در تیمار سولفات آهن نشان دادند میزان آهن در این تیمار در غلظت های 10 و 15 میلی مولار بیکربنات سدیم در مقایسه با تیمارهای کلات آهن تفاوت معنی داری نداشت و حتی در مواردی بیشتر هم بود که بیانگر عارضه تضاد کلروزه شدن ((chlorosis paradox می باشد. نتایج نشان دادند که با توجه به پارامترهای مختلف اندازه گیری شده در آزمایش 1، در غلظت 10 میلی مولار بیکربنات سدیم منابع کودی fe-edta و fe-dtpa همانند کلات eddha عمل کرده و حتی در مواردی بهتر هم بودند اما در غلظت 15 میلی مولار بیکربنات سدیم بهترین منبع کود آهن fe-eddha بوده، و در هیچکدام از دو غلظت 10 و 15 میلی مولار بیکربنات سدیم، سولفات آهن منبع کودی مناسبی نبود. طبق نتایج آزمایش 2 نیز در هر دو غلظت بیکربنات سدیم، mn-edta بهتر از سولفات منگنز بود. در آزمایش 3 نیز نتایج نشان دادند که zn-edta در شرایط قلیایی منبع کودی بهتری نسبت به سولفات روی می باشد. البته در مورد آزمایش 2 و 3 در شرایط غیرقلیایی نتایج ترکیبات سولفاته عناصر منگنز و روی نیز رضایت بخش بود.